بعد از امتحانات نیمسال اول، موضوعی که یک سری از بچه‌ها رو اذیت میکنه اینه که چند روز پُر انرژی درس میخونن امّا بعدش بی‌انگیزه میشن یا برای ادامه مسیر استرس میگیرن و دنبال جواب این سوالند که چطوری انگیزه درس خوندن پیدا کنم؟ بزار همین اول خیالت رو راحت کنم، استرس و بی انگیزگی طبیعیه و سراغ همه میاد!! “اصل پذیرش” در این دوران خیلی میتونه به آرامشت کمک کنه.
در قدم بعدی باید سعی کنی شرایط رو با روش‌های اصولی و درست مدیریت کنی و با این روش‌ها سعی در کنترل و مدیریت استرس، بی انگیزگی و بی حالیمون برای درس خوندن داشته باشی. اینکه بتونی بی انگیزگی خودت رو مدیریت کنی خیلی میتونه بهت کمک کنه چون اگه بخوای با بی‌انگیزگی درس بخونی با کیفیت نخواهد بود و اگه هم بخوای تفریح کنی همیشه باعذاب وجدانه و اینجوری انگار توی یک برزخی گیر افتادی که بیرون اومدن ازش کار راحتی نیست. اگه تو هم در چنین شرایطی قرار داری بیا با چند گام سعی کنیم احساسات خودمونو مدیریت کنیم:
گام اول: مشخص کن چی میخوای!!! (تکنیک غول چراغ جادو)
فرض کن یه غول چراغ جادو جلوت ظاهر شده و بهت میگه هر چیزی از زندگی بخوای رو الان برات اوکی میکنم. (بدون هیچ محدودیت و هیچ ترسی) حتی خداوند هم در قرآن میگه: ادعونی استجب لکم. فقط کافیه بدونی از زندگی چی میخوای، بعداون هدف و آرزو رو به قسمت های کوچکتر خوردش کنی و پله پله بهش برسی. یادت باشه تا ندونی از زندگی چی میخوای معلومه بی انگیزگیه، بی حس و بیحال بودنه طولانی تر میشه و بیشتر سراغت میاد!!
گام دوم: برنامه ریزی درست و منطقی
گاهی برنامه‌ریزی که انجام دادی بیشتر از اندازه توان توئه و به شدت غیرمنطقی و ایده آله. همین موضوع باعث میشه چند روزی به برنامه پایبند باشی و بعد از چندروز رهاش کنی و همین رها کردن برنامه به شدت باعث بی‌انگیزگیت میشه. هر برنامه‌ریزی که انجام بدی و اون رو اجرایی نکنی داری یه قدم به افسردگی نزدیکتر میشی و دلایل علمی برای این موضوع وجود داره: در روانشناسی میگن اگه برنامه ریزی کنی و به اون عمل نکنی، در واقع به عزت نفس خودت آسیب زدی؛ بنابراین حجم برنامه حتماً باید مشخص باشه (مثلاً میخوام فصل اعداد صحیح رو بخونم و 50 تست بزنم.) راستی حتماً برای اجرای برنامت یه ددلاین قرار بده و برنامت حتماً واقعی و قابل اجرا باشه.
اگه دوست داری بیشتر در مورد نحوه برنامه‌ریزی بدونی، خوندن این مقاله از خط علم رو از دست نده:
چطور برای قبولی در آزمون تیزهوشان برنامه‌ریزی کنم؟
گام سوم: با خودت رفیق باش و به احساساتت احترام بگذار.
تا زمانی که خودت رو دوست نداشته باشی، بابت اشتباهاتت خودتو سرزنش کنی، قبول نکنی که گاهی بی انگیزه شدن یه اتفاق طبیعیه و ماندگار نیست، برای آرزوهات ارزش قائل نشی، حتی اگه ما 17 بار هم به تو بگیم تو میتونی، عالی هستی، درجه یک هستی، کافیه فقط یکبار با خودت فکر کنی نه نمیتونی، همه چیز دود میشه میره هوا….پس یادت نره فقط تو هستی که میتونی به خودت کمک کنی. پس اگه یه روز حال نداشتی درس بخونی لطفاً خودتو سرزنش نکن.
گام چهارم: نوشتن چیزایی که دوست داری بهشون برسی!
اگه وقتی در یه آزمون نتیجه نمی‌گیری، وقتی نمره‌هات کم میشه میخوای همه چیز و همه کس رو مقصر بدونی، خیلی خوبه که در اینجور مواقع داشته هاتو روی یه کاغذ بنویسی. مثلاً اساتید حرفه‌ای که دارن بهت آموزش میدن، مشاوره‌هایی که داری، کارگاه هایی که آقای نقدی برگزار میکنن، پدر و مادری که مثل شیر پشت سرت هستن و برات سرمایه‌گذاری کردن و در یکی از خفن‌ترین آموزشگاه‌های ایران ثبت نامت کردن. البته یه لیستی هم از بهونه‌هات بنویس و همشون رو بنداز سطل زباله و با خودت بگو همه بهونه‌هامو له کردم و با همشون خداحافظی کردم.
گام پنجم: استفاده از قانون 5 ثانیه و فقط شروع کردن!
دنبال کمال‌گرایی و بهترین بودن همیشگی اوضاع و محیط نباش.
مغز انسان وقتی تصمیم میگیره کاری رو انجام بده تا زمانی که اون کاررو عملی کنه، 5 ثانیه گیجه و هر کاری بهش بگی قطعاً انجامش میده ولی بعد از 5 ثانیه شُل میشه و ممکنه اون کار رو دیگه انجام نده. فراموش نکن تعلل دشمن رویاهاته و اول کلمه شکست : شکه، آدمی که زیاد شک میکنه، فکر میکنه، پس قطعاً شکست میخوره. هیچ موقع دنبال بهترین شرایط برای شروع نباش، مثلاً اینکه همه جا باید سکوت باشه تا بتونم درس بخونم، فقط تو اتاق خودم میتونم درس بخونم. گاهی فقط ریلکس باش و کارتو انجام بده.
پس یکبار برنامه‌ریزی کن، هدف گذاری کن و هزار بار اجرا کن؛ اینجوری موفقیتت حتیمه.
گام ششم: فیلترینگ محیط، فرار از دوستان منفی و بی انگیزه
دوست خوب مثل عطر فروشه، حتی اگه عطر به تو نده، بوی عطرش به تو میرسه. یک سری از بی انگیزگی‌های ما از محیط بهت منتقل میشه. مثلاً به دوستت زنگ میزنی میگی من دارم تست هوش میزنم، تو چیکار میکنی؟ اون میگه حال داری بابا!!! من دارم پی اس بازی میکنم! در این لحظه چه احساسی بهت دست میده؟ انگیزه میگیری یا ناامید و سرخورده میشی؟ یادت باشه محیط و اطرافیان به شدت میتونن روی حس و حال تو تاثیرگذار باشن. برای همینه که میگیم یک مدرسه‌ی خوب میتونه آینده تو رو کامل دستخوش تغییر کنه. حتی گاهی یه سری صحبت‌های اطرافیان از روی خوبیه مثلاً خاله‌ت بهت میگه امسال چشم امید ما به توئه… همین جمله باعث میشه خیلی ناخواسته ترس از نتیجه در تو به وجود بیاد و دچار استرس بشی و در روند مطالعاتیت اختلال ایجاد کنه.
گام هفتم: افزایش مهارت و دانش
گاهی آدم انگیزه نداره درس بخونه چون روی اون درس خیلی مهارت بالایی نداره و خیلی مسلط نیست. مثل مامان بزرگمون که فوتبال دوست نداره چون اصلاً قوانین بازی رو نمیدونه…ما هم یک درس رو دوست نداریم چون خیلی قوانین مطالعه درست اون درس رو بلد نیستیم. بعضی از بچه‌ها 5 ساعت میخونن ولی ارزش مطالعاتیشون 10 ساعته. به خاطر اینکه بلدن چطور تمرکز کنن، هر درس رو چطوری بخونن و تست بزنن و وقتی هم بلد نیستن یا خیلی مسلط نیستن توی دوره‌های خاص شرکت میکنن، مشاور میگیرن، دوره هوش ریاضی و سایر مباحث آزمون تیزهوشان ثبت نام میکنن و تمام سعیشون اینه که مهارت خودشون رو بالا ببرن و موازی با این اقدامات انگیزه مطالعاتیشون برای اون درس هم بالاتر میره.
اگه کنجکاوی چطور هوش ریاضی رو بخونی و طراحان سوالات هوش ریاضی چطور فکر میکنن؟ ما توو یه مقاله بطور جامع در موردش صحبت کردیم :
هوش ریاضی،منطقی: ترسناک‌ترین و شیرین‌ترین مبحث آزمون تیزهوشان
گام هشتم: برای موفقیت‌های کوچیک به خودت جایزه بده.
دلیل اینکه ما خیلی از کارها رو نصفه نیمه رها می‌کنیم و حوصله انجامشونو نداریم، اینه که کارهای خیلی بزرگی رو برای خودمون مشخص میکینم. مثلاً می‌خوایم لاغر شیم به خودمون میگیم از این به بعد یه وعده‌‍ی غذایی حذف، 2 ساعت پیاده روی روزانه و 2 ساعتم باشگاه! بابا خب معلومه نمیشه!!! این وعده وعیدها بهت همیشه جَو میده و داغت میکنه امّا نمیپزونه تورو…آقا اگه ریاضیت ضعیفه روزی فقط 5 تا تست بزن. 5 تا تست خیلی نیست و قطعاً انجامش میدی. توی ماه میشه 150 تست. بهت قول میدم با این برنامه درصدهات آروم آروم افزایش پیدا کنه چون اولاً تعداد تست کمی نزدی، 150 تست کم نیست. دوماً ممکنه به جای 5 تا تست یه روز حتی بیشترم بزنی چون گرم شدی. سوماً ناامید نمیشی این برنامه‌ات 100% اجرا میشه چون نه انرژی زیادی میخواد، نه حوصله، نه انگیزه… هرطور شده اجرا میشه و چون اجرا شده تو حالت خوبه!!!
پس یادت باشه سنگ بزرگ برندار که هم خسته میشی، هم سرت میشکنه.
در طی این مسیر هم به هر کدوم از اهداف کوچیکت که رسیدی به خودت جایزه بده؛ همون چیزی که دوسش داری….
گام نهم: از مسیر لذت ببر، بیخیال نتیجه!!!
بعضی اوقات ما بیحال میشیم، بی‌انگیزه میشیم چون زود دنبال نتیجه گرفتن هستیم. تازه 1 هفته هست که شروع کردیم با اصول صحیح درس خوندن و تست زدن؛ یه آزمون میریم میدیم نتیجه هنوز خیلی بالا نیست؛ سریع ناراحت و ناامید میشیم. یادت نره با آب دادن یهویی و یه روزه به گل یا گیاه، رشد اون سریع نمیشه و فرداش میوه نمیده. پس فراموش نکن اینکه ترازت بعد از افزایش ساعت مطالعاتی و تعداد تست‌ها و اصلاح روش مطالعه بالا بره؛ نیاز به زمان داره.
فست فودی نباش رفیق .موفقیت مثل آبگوشته زمان میبره تا جا بیوفته. بیا قول بدیم فقط 2 ماه بدون اینکه به نتیجه فکر کنیم تلاش خودمونو کنیم، خوب درس بخونیم و تست بزنیم، با کیفیت کار کنیم، مطمئن باش در سکوتِ تو، موفقیتت سرو صدا میکنه!!
کار مهم ما از اینجا شروع میشه…. بعد از امتحانات نیمسال اول، باید چکار کنیم؟
از الان به بعد چکار کنیم؟
تا اینجا گفتیم که کارِ مهمِ ما، تازه از الان شروع میشه و سوال مهم اینه که در نیم سال دوم باید چه برنامه‌ای رو پیش بگیری؟ و چطور مطالعه کنی؟ با نزدیک شدن به آزمون تیزهوشان یکی از مهم‌ترین کارهای این بازه زمانی، شرکت در آزمون‌های آزمایشی و مسلط‌شدن به مهارت‌های آزمون دادنه. امّا این مهارت‌ها چیه؟ و چطور میشه در اونها مسلط شد؟
مهارت‌های لازم برای آزمون تیزهوشان چیه؟
بطور خلاصه این مهارت‌ها شامل موارد زیر میشه، که در ادامه به توضیحِ مفصل مهم‌ترین عامل می‌پردازیم:
- مدیریت آزمون: در ادامه مقاله در موردش توضیح مفصلی میدیم.
- توانایی شناخت سوالات سخت، ساده، وقت گیر: با زدن تست‌های مختلف این مهارتو بدست میاری.
- ۱۲۰ دقیقه بصورت مداوم از ذهن استفاده کردن: با زدن تست‌های جامع در منزل و شرکت در آزمون‌های شبیه ساز این مهارتو بدست میاری.
- مدیریت تعداد اشتباهات: صداقت با خویشتن، مشخص کردن حداقل سوال با توجه به توانمندی‌های خودمون، مرور اشتباهات آزمون‌های گذشته و تست‌های اشتباه منزل
- تمرین افزایش تمرکز : توو خونه همیشه دنبال جَو آروم برای مطالعه و تمرین نباش.
- نترسیدن از پاسخبرگ خالی: به خودت و آموزش‌ها و مشاوره‌هایی که داشتی ایمان داشته باش و این نگرش و روحیه رو داشته باش که قرار نیست ۱۰۰% سوالات پاسخ بدی.)
- افزایش دقت همراه با بالارفتن سرعت: زدن تست فراوون توو خونه به‌صورت زماندار و مرحله به مرحله، تحلیل و آنالیز بی دقتی‌ها و سعی در عدم تکرار اونها )
چطور آزمون آزمایشی را تحلیل کنم؟
برای مدیریت آزمون چه اقداماتی لازمه؟؟
شناخت و صداقت با خویشتن (تکنیک حداقل سوال): تکنیک حداقل سوال برای بچه‌هایی که خیلی درس خوندن و سطح توقعشون از خودشون بالاست خیلی کمک کننده هست. این تکنیک بر اساس توانمندی‌ها و میانگینِ درصدهای اخیرت برای هر بخش تعیین میشه. با استفاده از این تکنیک یادت میمونه که قرار نیست به ۱۰۰% سوالات پاسخ بدی و همیشه یه سری سوالات سخت، چالشی، زمان‌بر و جدید داخل آزمون‌ها هست که باید ازشون عبور کنی؛ بنابراین باید خودتو برای پاسخ‌ندادن به یه سری سوالات آماده کنی.
تکنیک حداقل سوال به شدت به کنترل استرست کمک میکنه. مثلاً اگه حداقل درصد تعیین شده برای بخش هوش ریاضی ۵۰ درصده، اجازه داری از هر ۱۰ سوال به ۵ سوال پاسخ ندی. اینجوری اگه برای مثال ۳ سوال اول هوش ریاضی رو نتونستی جواب بدی، بهم نمیریزی و به خودت میگی این ۳ سوال جزو همون ۵ تاست که نباید بزنم، پس استرس نمیگیرم.
عبور سوالات سخت و وقت‌گیر: از همین الان توو خونه و آزمون‌های شبیه ساز، اونقدر روی خودت کار کن که سوالات سختی که خیلی زمان بره و قابل حل هم ممکنه نباشه؛ مثل پرش از مانع بهش نگاه کنی و از این سوالات عبور کنی.
استفاده از تکنیک ضربدر و دایره: ما در جلسه آزمون با ۴ نوع سوال سر و کار داری:
- سوالاتی که در زمان استاندارد برات قابل حله: این سوالات رو قطعاً حلشون میکنی.
- سوالاتی که بلد نیستی و با فکر کردن هم نمیتونی اونها رو حل کنی: اینها سوالاتیه که کنارشون باید ضربدر بزنی.
- سوالاتی که اونها رو بلدی امّا وقت گیره یا برات مبهمه:
فرض کن یه پروژه رو ۳۰درصدشو رفتی جلو و متوجه شدی نتیجه نمیده و یه پروژه دیگه هم داری ۷۰ درصد پیش رفته اونهم متوجه شدی جواب نمیده، کدوم رو باید رها کنی؟ دقیقاً پاسخ دادن به سوالات وقت‌گیر هم اینطوریه که اول آزمون شروع میکنی تا نصفه پیش میری ولی دلت نمیاد رهاش کنی ولی این رها نکردن کار به شدت اشتباهیه؛ چون طبق اصل خود فعالی، ناآگاهانه تو رفتی سوال بعدی امّا چراغی در ذهنت روشنه و همچنان داره به سوال قبلی فکر میکنه و ممکنه جواب و روش حل اون هم یهو به ذهنت برسه.
پس باید چکار کنی؟ کنار این نوع سوالات دایره بزن تا اگه انتهای آزمون زمان اضافی آوردی؛ برگردی و اونها رو حل کنی. یادت باشه اگه دلت نیاد از سوالات وقت گیری که بلد هستی عبور کنی؛ این سوالات مثل یه باتلاق تو رو به داخل خودشون میکشونن و یهو به خودت میای و میبینی زمان آزمونت رو از دست دادی و ادامه آزمون هم به خاطر استرس بالا و ازدست دادن زمان خراب میکنی.
نکته بسیار مهم: اینکه در شروع آزمون بیای دفترچه سوالات رو چند دقیقه ورق بزنی و ببینی سوالات برات سخته یا آسون؟ کار بسیار وحشتناکیه؛ چون سوالات ساده و سخت در آزمون تستی یک ارزش رو دارن.
- سوالات شک‌دار:
اگه بین ۴ گزینه، ۲ گزینه رو کاملاً رد کردی و بین ۲ گزینه دیگه شک داشتی، مجاز هستی اون سوال رو هم علامت بزنی. چون در این حالت احتمال اینکه پاسخ شما درست باشه ۵۰ درصده. البته به شرطی که آدم شکاکی نباشی و گزینه‌ی اولی که به ذهنت میرسه رو حتماً بزنی و خرابش نکنی. (سعی کن گزینه هارو عوض نکنی.)
برای مواجه شدن با سوالات شک دار، باید با شرکت در آزمون‌های آزمایشی نسبت به خودت شناخت پیدا کنی. مثلاً من همیشه در سوالات درک مطلب هوش کلامی شک میکنم و اشتباه میزنم ولی در سوالات الگوهای عددی هوش ریاضی شانسم همیشه درست گفته. پس در هوش کلامی وقتی شک میکنی اون سوال رو نزن امّا در سوالات هوش ریاضی شک رو بزار کنار و تست رو بزن. معمولاً بچه‌ها بیشتر در دروس خوندنی مثل زیست، پیام آسمان شک می‌کنند و این به خاطر عدم مطالعه عمیقه چون همیشه تو مدرسه حتی اگه نصفه نیمه هم جواب دادیم یه بخشی از نمره رو گرفتیم. میتونی در مباحثی که شک میکنی دستت رو بذاری روی گزینه‌ها و اجازه ندی گزینه‌ها تو رو به شک بندازن.
استفاده از تکنیک زمان نقصانی: این تکنیک میگه سعی کن هر تست رو کمتر از زمان استاندارش که روی دفترچه خورده بزنی و خب با استفاده از تکنیک ضربدر دایره هم در انتهای آزمون زمانی رو اضافه میاری و میتونی برگردی سوالات باقی مونده رو که علامت زدی پاسخ بدی. خوبی این روش اینه که زمانی برای مرور آزمون در انتهای کار خواهی داشت. در این زمان دیگه میدونی سطح هر سوال در هر بخش به چه صورته و با دید بازتری شروع به پاسخ دادن به سوالات باقی مانده میکنی. مثلاً در هوش ریاضی متوجه شدی که الگوهای سختی دادند امّا مبحث هوش ریاضی ترکیبش با تصویر ساده‌تر بود پس برو سوالات دایره دار اون بخش ساده رو جواب بده. البته ممکنه زمانبندی و مدیریت زمانت در هر بخش اجازه نداده به سوالات انتهایی پاسخ بدی، اولویت با این سوالاته بعد سوالات دایره دار.
تکنیک ساعت مچی: در آزمون‌های آزمایشی برای خودت تعداد ۱۰ سوال مشخص کن و سعی کن زیر ۱۰ دقیقه به این سوالات پاسخ بدی و نهایتاً با تکنیک زمان نقصانی مقداری از زمان خودت رو برای برگشت به سوالات دایره‌دار نگه دار. حتماً به خودت قول بده که اگه قراره سوال ۱ تا ۱۰ رو زیر ۱۰ دقیقه پاسخ بدی وقتی سوال ۷ هستی و ۱۰ دقیقه تموم شده تعلل نکنی و به سوال شماره ۱۱ بری.
ترتیب پاسخگویی به سوالات دفترچه: به هیچ عنوان ترتیب دفترچه رو تغییر نده به خصوص ششمی‌ها چون اصلاً معلوم نیست بخش‌ها از هم تفکیک شده باشن و سوالات مثل آزمون ۱۴۰۰ میتونه درهم باشه.
در جلسه آزمون خودت رو با هیچکس مقایسه نکن: سر جلسه نه به چپ نه به راست نه جلوییت و عقبی کار نداشته باش. میبینی بغل دستیت داره تند تند پاسخبرگش رو سیاه میکنه شروع میکنی به استرس گرفتن؟ آخه از کجا میدونی داره درست جواب میده یا نه؟ موقع آزمون دادن یاد بگیر که فرض کنی توی یه جزیره تنهایی؛ نه از مراقب چیزی بپرس نه به اطرافت توجه کن و این کار رو توو خونه هم تمرین کن و از پدر و مادرت موقع آزمون دادن هیچی نپرس.
در جلسه آزمون سوالات رو کنترل کن: همیشه بلافاصله بعد از اینکه به پاسخ سوال رسیدی اون رو وارد پاسخبرگ کن و هیچ موقع برای انتهای آزمون نگذار. هر ۱۰ سوال هم چک کن که همه چیز مرتبه یا نه؟ یه وقت سوالات رو بالا پایین وارد نکرده باشی!
استفاده از وقفه در آزمون: در حین آزمون حداقل باید یکبار چند جرعه آب، مواد قندی طبیعی بخوری و هر ۳۰ الی ۴۰ سوال سرتو بالا بگیری، چند ثانیه یه نفس عمیق بکش و آزمون رو ادامه بدی. به وسط آزمون هم رسیدی یه حرکتی به گردن و سرتون بده تا جریان خون به مغزت بهتر برسه. به وفور داریم بچه‌هایی که سوالات آخر آزمون رو خراب میکنن چون هیچ وقفه‌ای بین پارت‌های آزمون ندادن.
به قول کوهنوردا: قبل از اینکه خسته بشی استراحت کن و اِلا میبُری!!
عدم حذف برخی از مطالب در آزمون: سفید گذاشتن یه بخش بصورت کامل بسیار خطرناکه. هیچ مبحث و درسی رو حذف نکن.
هدف از مدیریت و هنر آزمون اینه که تو به اونچه براش زحمت کشیدی، زمان گذاشتی، درس خوندی، تست زدی و لایقش هستی برسی.
راستی یادت باشه که تمام موارد گفته شده رو در خونه با زدن تست زماندار و در آزمون‌های آزمایشی تمرین کنی.
برای تست زماندار زدم باید از یک کتاب جدید استفاده کنی و این کتاب رو برش بده و حداقل ۲ مبحث متفاوت رو کنار هم قرار بده و شروع کن بهع تست زمان دار زدن ( توو یه مقاله بطور مفصل در موردش حرف میزنیم.)